Het ochtendprogramma was zoals je dat op een congres verwacht, een paar keynote speakers.

Jeroen Smit (onderzoeksjournalist) vond ik lekker prikkelend en hij bleef in zijn metier: financieel abstracte processen herleiden tot het bewust handelen van personen. Hij kwam met een paar sterke opmerkingen en had de lachers op zijn hand. ‘Banken, ziekenhuizen en scholen zijn nutsvoorzieningen. Bestuurders die rijk willen worden zijn de weg kwijtgeraakt, ze moeten overstappen naar het bedrijfsleven, ze horen niet thuis bij een nutsbedrijf. Als je werkt bij een nutsbedrijf moet je niet rijk willen worden, je bent tenslotte half ambtenaar. Half ambtenaar, bij een bank? Ja, want zodra de boel in elkaar klapt springt de overheid bij, de belastingbetaler dus. Dat betekent dat je dan een hele ambtenaar bent!’
Nog zo’n oneliner: ‘Ik spreek bestuurders, meestal mannen, 40+ in grijs pak die denken dat luisteren hetzelfde is als 5 minuten je mond houden.’

Hargreaves en Fullan vertelden mij weinig nieuws. Ze hebben een goed verhaal en ik hoop dat het integrale verhaal doorkomt. Ik vond het leuk om te horen dat Fullan zo trots is op wat hij heeft bereikt in Ontario (Canada) dat hij het op een lijn plaatst met Finland en Singapore, waar hij en Hargreaves overigens ook aan de slag zijn geweest.

Ik heb jaren geleden (2001!) met Fullans werkwijze kennisgemaakt toen ik in Canada op studiereis was. Ik heb met schoolbestuurders gesproken, met de Toronto Schoolboard, diverse po en vo-scholen bezocht, workshops gevolgd. Het was heel inspirerend om te zien en te ervaren dat bij een integrale aanpak met medewerking en betrokkenheid van de lokale bestuurders er in relatief korte tijd veel gezaaid en zelfs al een beetje geoogst kan worden. En inmiddels wordt er fors geoogst in Ontario.

Hargreaves en Fullan zijn het erover eens, scholen en lerarenopleidingen, ook in Nederland, zijn blijven steken in de zeventiger jaren. Om docenten goed toe te rusten voor wat zich tegenwoordig in klassen afspeelt en moet afspelen, is er veel werk te verrichten. Docenten willen regie, er blijkt behoefte aan autonomie, maar dat moet dan wel een collectieve autonomie zijn, dat wil zeggen dat er professionele leergemeenschappen op scholen ontstaan en dat de deuren van klaslokalen open staan.

Aan de zaal werd gevraagd na hoeveel jaar ervaring een docent bekwaam is. Is dat na 1 tot 3 jaar, 3 tot 5 jaar, of 6 tot 8 jaar? De zaal was verdeeld, maar over het algemeen wordt een docent na drie tot vijf jaar bekwaam geacht. De werkelijkheid is helaas anders. Zoals een piloot vlieguren moet maken, een arts en jurist na afstuderen nog jaren onder leiding van een meester moeten werken tot zij zelf hun meesterproef mogen afleggen, heeft een docent pas na acht jaar  zijn 10.000  vlieguren gemaakt die nodig zijn. En helaas heeft die beginnende docent de meeste vlieguren moeten maken zonder begeleiding, ze zijn veel te vroeg ‘losgelaten’.  Die eerste acht jaar zijn nodig om voldoende casuïstiek mee te maken, leren reflecteren op het eigen handelen, met collega’s te praten over wat er gebeurt in de klas. Het is de praktische ervaring die nodig is om te ontwikkelen. Na 10.000 uren  is dat vormingsproces zo’n beetje afgerond. Het kan soms sneller gaan als iemand voor hij begon al ervaring elders had opgedaan of tijdens die acht jaar een paar keer van school heeft gewisseld, want bij schoolwisseling worden mensen extra geprikkeld om te leren.

Commitment, betrokkenheid is een belangrijke factor in het onderwijs. Starters zijn enthousiast en beschikken over veel commitment en weinig competentie. Na 20 jaar ervaring zijn mensen vaak heel competent, maar het commitment is afgenomen. Door allerlei omstandigheden slaat het commitment soms om in cynisme. Met cynische collega’s is er niet veel te beginnen. Ze lijken alles al te hebben gezien, gedaan en ervaren en het werkt allemaal toch niet. Fullan: ‘Hoe krijg je de magie weer terug bij deze mensen?’ De vraag werd niet beantwoord.  Gelukkig maar, ik denk dat wij niet de magie terug moeten brengen. Mensen die ‘zijn afgehaakt’ moeten zelf de magie van het onderwijs herontdekken, zichzelf weer opnieuw uitvinden door nascholing, professionalisering, integreren van high order thinking (denkvaardigheid) in hun lessen en vooral zelf digitaal vaardig te worden.

De peptalk van beide heren was kort maar krachtig en ze mochten vanmorgen hun nieuwe boek aanprijzen, dat een optelsom is van de andere boeken die ze hebben geschreven.

Alles vond plaats op een schitterende locatie,  dus na de lunch nemen we het zoeken (sluip door kruip door) naar de zalen waar de workshops worden gehouden voor lief, we lopen in een monument dat ooit een heel andere bestemming had.
Ik heb twee workshops bezocht.
Zie deel 2 en 3