Vandaag weer een overleg met de Kerngroep Rondom Roma.
Het overleg bestaat nu drie jaar en samen met de directeur van Basisschool Achtsprong heb ik het geïnitieerd. Basisschool Achtsprong heeft van oudsher veel Romaleerlingen en we zagen dat de verschillende instellingen die zich (moeten) bezighouden met de Roma in Amsterdam Zuidoost elkaar niet wisten te vinden. Op een school wordt namelijk ervaren dat er vaak een orkest aan hulpverleners bij een gezin is betrokken, terwijl die hulpverleners dat niet van elkaar weten.

Ik ben zo’n 10 jaar betrokken bij de Roma in Zuidoost. In 2000 kreeg ik het onderwijsproject in mijn schoot geworpen. Er bestond een rafelig project waarin Romaleerlingen van 4 tot 12 jaar werden opgevangen in een huiskamerklasje. Mijn eerste interventies waren erop gericht er een onderwijsproject van te maken. Alle kinderen, dus ook Romakinderen, hebben recht op onderwijs. Dus er moest een goed curriculum komen, een stevige leerkracht en de jongste leerlingen (groep 1 t//3 moesten meteen de reguliere klassen in, al dan niet met een ‘extra’ pakketje.
De leerlingen (tussen 5 en 14 jaar!) hadden dramatische leer- en taalachterstanden, zodat ze in een aparte klas moesten worden opgevangen. De achterstanden konden worden weggewerkt, maar dan moesten de leerlingen er wel zijn! Het project is onderwijsinhoudelijk uitermate succesvol gebleken (meer hierover op mijn website).

Het verzuim onder de Roma was aanvankelijk extreem hoog, maar is in de loop van de jaren teruggedrongen met behulp van leerplicht. We zijn er nog niet, want nog steeds is er bovengemiddeld verzuim.
Verzuim was maar één van de redenen om een kerngroep op te richten. Het pijnpunt was meer gelegen in het voortdurend verdwijnen van kinderen, vooral meisjes.
Als er een meisje van 12 tot 15 jaar in Nederland spoorloos is , treedt het hele apparaat in werking, tegenwoordig staat het niet alleen meer ‘op de telex’, maar wordt het binnen een paar uur rondgetweet. Voor Romameisjes geldt dit niet. Bij Romameisjes komen de ouders zo’n meisje doodleuk afmelden op school: ‘Wij komen Mirandella uitschrijven, ze is naar Duitsland vertrokken.’ Romaleerlingen in de klas van basisschool Achtsprong hebben dan al laten weten: ‘Ze is vorige week getrouwd’ er was een groot feest.’
BJAA, RvK, leerplicht, allemaal staan ze in de gevallen van uithuwelijking met de rug tegen de muur.
De meisjes willen natuurlijk niet worden uitgehuwelijkt, zij zijn er doodsbang voor, maken een periode door van verzet, maar na verloop van tijd leggen ze zich neer: het is nu eenmaal hun lot als Romameisje. Vrouwen die het zelf hebben ondergaan en eronder hebben geleden, moeten toestaan dat hun dochter hetzelfde treft.
De Romagemeenschap is gesloten. Hulp wordt niet geaccepteerd, de Roma hebben hun eigen wetten, die zijn nu eenmaal anders dan die van ons. Moeten we ons daar bij neerleggen?
Ik blijf me er druk om maken. De meeste moeite heb ik met:
A) de romantische opvattingen over het ‘zigeunerbestaan’. Ze maken van die mooie muziek, ze zijn altijd zo vrolijk. Hebben mensen die dit zeggen oogkleppen op?
B) de moeizame bureaucratische wegen als ik pleit voor onorthodoxe maatregelen zoals drang en dwang of vroegtijdig ingrijpen.
Ad A. Het leven van een Romameisje of –jongen is niet zo romantisch. Het is kei- en keihard. Daar is heel veel over bekend. Voor wie daar meer over wil weten en niet in de saaie rapporten wil duiken is er een heel leesbaar en indrukwekkend boek van Mickey Walsh. Walsh is zelf Roma en schrijft over het jongensbestaan in Zigeunerjongen. Misschien geen hoogstaande literatuur, maar heel informatief en onthullend.
Ad B. ‘Drang en dwang’ zijn heel arbeidsintensief. Kinderen die extreem verzuimen of waarbij wordt vermoed dat zij binnenkort zullen worden uitgehuwelijkt, vraagt om ketenmanagement zonder tijdrovende bureaucratie en de rug recht houden. Zoals iedereen weet moet je er bij verzuim meteen bovenop zitten. Is een leerling (zonder ziek te zijn) twee weken niet op school, dan klopt er iets niet.
Voor Romakinderen moeten dezelfde rechten gelden als voor alle kinderen op de wereld. Naar school kunnen is één van de rechten van het kind. Als ouders dit recht hun kind onthouden, dan moet er worden ingegrepen.
Is er het vermoeden van uithuwelijking, dan moet er vaart worden gemaakt, want voordat je het weet zit zo’n meisje in Duitsland of Frankrijk en zie je het meisje nooit meer terug in de schoolbanken. Ik spreek uit ervaring, ik heb in de afgelopen 10 jaar veel meisjes zien verdwijnen. Ik pleit voor vroegtijdige uithuisplaatsing, hoe moeilijk zo’n ingreep ook is.

De keten moet snel werken (AMK-Leerplicht-BJAA-RvK). Als mensen van de keten elkaar goed kennen en ervan doordrongen zijn dat er geen tijd mag worden verspild, dan wordt de telefoon sneller gepakt. Dat is de reden waarom de Kerngroep Roma destijds is opgericht.
Inmiddels bestaat de Kerngroep een paar jaar en hebben we veel voortgang geboekt. De leden kijken elkaar drie keer per jaar recht in de ogen en houden elkaar scherp. Bepaalde gezinnen zijn in beeld en men zit er zo goed als het kan bovenop. Knelpuntje blijft natuurlijk de braindrain. Telkens verlaten mensen met kennis, ervaring en relaties dit (emotioneel beladen) werkterrein. Dan duurt het weer even voordat de vertrouwensband is hersteld.
De kerngroep is bekend bij de coördinator MultiProblemGezinnen. Via het MPG word ik regelmatig benaderd door instellingen en instituten die onderzoek doen of een bepaald gezin onder hun hoede hebben. Regelmatig is er het verzoek om bij een Kerngroepoverleg aan te schuiven. Zo was vorige keer de coördinator van TOP 600 aanwezig en zal vandaag het PIT aanwezig zijn.

Hoe lang zal de Kerngroep Rondom Roma nog bestaan? Het is nu een overleg zonder formele status. Ik heb geen opdrachtgever, ik doe het erbij. Juist de onofficiële status maakte het mogelijk dat partners elkaar op inhoud wisten te vinden en de gaten voor een deel gericht konden worden of er een procesversnelling kon plaatsvinden. De kerngroep heeft dus duidelijk meerwaarde voor de deelnemers.
Tegelijkertijd speelt op de achtergrond dat instellingen geen gegevens mogen uitwisselen met ketenpartners, als er geen duidelijke opdrachtgever is met een privacy reglement.
Vanmiddag gaan we het daar over hebben. Waar kan de Kerngroep Roma worden ondergebracht? En, mocht de Kerngroep opgaan in de bestaande structuur, hoe kunnen we ervoor zorgen dat de Kerngroep gevraagd en ongevraagd advies kan blijven uitbrengen en daarbij minder conventionele wegen niet schuwt.

Recensie Walsh:
http://www.depers.nl/buitenland/548372/De-zigeuner-die-op-mannen-valt.html