december 2011
HET GEHEUGENPALEIS. De vergeten kunst van het onthouden

Joshua Foer
Joshua Foer kwam als journalist bij toeval in aanraking met een paar mensen die meededen aan geheugenkampioenschappen. Zij noemden zichzelf ‘geheugenatleten’ en deden mee aan een toernooi dat bestond uit vijf onderdelen. Binnen een kwartier een ongepubliceerd gedicht van 50 regels uit het hoofd leren, binnen 15 minuten memoriseren van namen en gezichten en in een kwartier een lijst met 300 willekeurige woorden leren. Bij de laatste twee onderdelen ‘getallensprint’ en ‘kaartensprint’ kregen ze 5 minuten om een pagina met duizend willekeurige regels en vijf minuten om een geschud spel kaarten te memoriseren. Foer was zeer onder de indruk.
Na een ontmoeting met onderwijsgoeroe, pleitbezorger van het mindmappen en de man achter de wedergeboorte van geheugentraining en de geheugenkampioenschappen, Tony Buzan (zie leestip november 2011), ging Foer de uitdaging aan. Aanvankelijk om Buzan en aanhangers te kielhalen: “Ik was sceptisch over Tony Buzan. Iedere zelfbenoemde goeroe die een fortuin heeft verdiend in de moderne zelfhulpbranche zet onvermijdelijk de bullshitdetector van een journalist in werking en bij Buzan waren al mijn alarmbellen afgegaan. Was het echt waar dat iedereen kon leren snel reusachtige hoeveelheden informatie te memoriseren? Ik wilde erin meegaan als Buzan zei dat er technieken waren om je geheugen te verbeteren, maar ik geloofde hem niet ….”
In het Geheugenpaleis beschrijft Foer de culturele geschiedenis van het geheugen. Tegelijkertijd is het boek een studie van de technieken om ons vermogen tot herinneren te beïnvloeden en effectief te trainen. Sommige technieken zijn nieuw, andere gaan terug op eeuwenoude kennis: klassieke technieken die al door Cicero werden gebruikt om zijn toespraken te onthouden en waarmee in de Middeleeuwen hele boeken uit het hoofd werden geleerd. Foer ontdekte het gebruik van geheugenpaleizen, waar herinneringen in kamers worden opgeslagen en leert getallen in beelden om te zetten.
Foer beschrijft hoe hij de strijd aangaat, zijn geheugen traint en uiteindelijk zelf belandt in de finale van de Amerikaanse geheugenkampioenschappen. Hoe het geheugenpaleis gebruiken? Link! Zie ook deze link. Kinderen winnen altijd met memory van een volwassene.
ISBN 9 789023 442097

november 2011
MINDMAPPEN voor kids. In een sneltreinvaart succes op school!

Tony Buzan
Dit leuke en vooral praktisch werkboek laat kinderen van 7 tot 14 jaar zien hoe handig een mindmap is bij het leren. Stap voor stap wordt eenvoudig uitgelegd hoe je een mindmap maakt. Er staan tal van voorbeelden in het boek o.a.voor geschiedenis, scheikunde, de vreemde talen en wiskunde.
Behalve dat alle ouders met schoolgaande kinderen dit boekje beslist moeten kopen om samen een mindmap te maken ter voorbereiding op de toets, is het ook een aanrader aan alle docenten in de bovenbouw van het po en alle leerjaren in het VO.
Het is zo verhelderend als de leraar samen met de leerlingen de kern van de lessen nog even in een mindmap zet en de relaties tussen de verschillende onderdelen of aspecten visualiseert.
Elders op dit BLOG leest u over de kracht en effectiviteit van mindmappen en natuurlijk verzorg ik zelf workhops, zodat u en uw collega’s in één middag het principe onder de knie krijgen. Bel of mail me!
ISBN 97890 5940 5004

 

oktober 2011
ACTIEF MET TAAL

Didactische werkvormen voor het talenonderwijs, Dieuwke de Coole en Anja Valk.
Actief met taal biedt ruim 60 verschillende werkvormen om het (taal)onderwijs dynamischer en efficiënter te maken. De werkvormen zijn gerubriceerd en voorzien van labels die de vaardigheid, het taalniveau en de groeperingsvorm aanduiden, zodat een geschikte werkvorm gemakkelijk te vinden is. Ook worden variatiemogelijkheden en didactische tips gegeven. Een aanrader voor taaldocenten en vakdocenten.
Voor taalcoördinatoren een goede bron om vakdocenten te voorzien van handige en bruikbare werkvormen om taal te integreren in de vakles. Volgt u liever een training, zodat u kennismaakt met de werkvormen en tegelijkertijd de praktische toepassingen ervan ervaart? Marijke Kaatee verzorgt ook deze trainingen.
ISBN 978 90 469 0198 4
NUR 846, 842, 610

 

september 2011
OPBRENGSTGERICHT LESGEVEN

In: SLO Speziaal, themanummer Opbrengstgericht werken, april 2011.
Werkt u ook al opbrengstgericht? Dat is een vraag waarop inmiddels niemand meer “Nee” durft te antwoorden. Onderwijs geven zonder aandacht te hebben voor opbrengsten, kan dat dan? Voor veel docenten is het een eyeopener dat je als leraar en als team niet alleen op de toetsresultaten van je onderwijs let, maar daaraan consequenties voor het onderwijs en niet voor de leerlingen verbindt. Dus bij opbrengst wordt niet gedacht aan toetsen en scores, het is veel basaler en simpeler: de opbrengst is dat wat een leerling (af)geleerd heeft. In dit artikel wordt ingegaan op de consequenties voor het lesgeven. Besproken worden het instructiemodel, de voorkennis van leerlingen, de leerdoelen, de essentie van het lesgeven, het oefenen en het terugkijken. Opbrengsten zijn dus geen cijfers, maar zijn de leerlingen die de smaak te pakken hebben en met wie het in het onderwijs goed gaat.

 

augustus 2011
Themanummer ICT van 12 tot 18

12 – 18, Mei 2011. In dit nummer o.a. aandacht voor:
* ‘Sociale media’ in het onderwijs
* Digiblues, d.w.z. docenten die verknocht zijn aan het groene bord met krijtje moeten aan het digitale schoolbord, maar willen dit niet zonder begeleiding
* De noodzaak van een ICT-beleidsplan
* De meerwaarde van digitaal onderwijs
* Computers en de toekomst van het onderwijs.
Onder het motto ‘Wil je niet veranderd worden, doe het dan zelf’, volgt 12-18 maandelijks bijdragen aan het debat over onderwijs, d.w.z. ‘rethinking education’. Wordt vervolgd dus.

 

juli 2011

DE ONDERWIJSACHTERSTAND VAN JONGENS, Omvang, oorzaken en interventies

Annemarie van Langen, Nijmegen, ITS, 2010
(zie de downloadpagina voor uitgebreide beschrijving en link).

 

juni 2011

VISIBLE LEARNING

John Hattie, 2009
A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. ‘Reveals teaching’s Holy Grail’. Visible Learning laat aan de hand van onderzoek (15 jaar!) zien wat werkt en niet werkt in een klas, met andere woorden, wat zijn goede en minder goede didactieken en/of strategieën van docenten om ervoor te zorgen dat leerlingen in de klas ook echt leren. Jarenlang zijn scholen bezocht en docenten en studenten geobserveerd. De conclusie in dit boek: dat wat het beste werkt voor leerlingen, werkt ook het beste voor docenten. Op de achterflap prijst Michael Fullan het boek aan: een must voor iedere docent die bereid is zijn/haar docentvaardigheden te vergroten. Zie ook deze PowerPoint! En deze link!
Update: Zie de link naar Gerard Westhoff op zijn blog over Hattie LINK.
Update november 2013, nog een LINK.
ISBN 978 0 415 476188

 

mei 2011

TIJDSCHRIFT TAAL, voor opleiders en onderwijsadviseurs

Jaargang 1, nummer 2, 2010
In dit tweede nummer staat het thema schrijven, of liever, schrijfonderwijs centraal. Het is een heel interessant nummer, waarbij er niet één artikel uitspringt dat gelezen zou moeten worden. Nee, alle artikelen zijn interessant. Wil je meer weten over: het nut van schrijvend leren, het reviseren van teksten door leerlingen (po en vo), wat schrijfdidactiek is, hoe het staat met het schrijfonderwijs in het land en wat daarover eigenlijk het oordeel is van de Inspectie? Op deze vragen en meer krijg je een antwoord. Het is een tijdschrift voor opleiders en onderwijsadviseurs. Jammer, want dit tijdschrift is een aanwinst voor het onderwijs. Juist leerkrachten en docenten zouden kennis moeten nemen van de inhoud. Lezen dus! Tijdschrift Taal, jrg1, nr.2, 2010

 

april 2011

LEREN IN 5 DIMENSIES

Moderne didactiek voor het VO. Robert Marzano en Wietske Miedema
Marzano is de specialist op het gebied van leertheorie en met name bekend vanwege zijn vertaling van onderzoek en theorie naar praktische toepassingen in de klas. Leren is een complex proces. Er is veel onderzoek gedaan naar hoe mensen leren. Marzano ontwierp een praktisch model waarin hij nieuwe inzichten heeft vertaald naar praktische instrumenten om het denken bij leerlingen te stimuleren. In dit boek heeft Miedema de vijf dimensies  van Marzano toegespitst op de Nederlandse situatie. Kort wordt de achterliggende theorie behandeld. Verder geeft het boek vooral pedagogische en didactische aanknopingspunten. Met behulp van instrumenten in het boek kunnen docenten hun lessen met activerende didactische werkvormen verrijken zodat leerlingen daadwerkelijk zelf aan de slag gaan en leren.
ISBN 978 9023 241294

 

maart 2011

DE NETWERKGENERATIE

Matthieu Weggeman constateert een generatiekloof in onderwijsorganisaties. Het onderwijs kan sneller en flitsender. De nieuwe generatie kan meer aan en kan echt multitasken. Weggeman demonstreert dat aan de hand van zijn eigen colleges: studenten meer betrokken, want meer bezig met de verschillende taken tegelijkertijd. De opbrengsten zijn veelbelovend. Er is één maar: dit vraagt veel voorbereidingstijd van de docent. Want één college is eigenlijk drie colleges met verschillende werkvormen.

 

februari 2011

ELK KIND EEN LEZER!

In: Vakwerk, december 2010.
Kees Vernooy zet netjes op een rijtje waarom het belangrijk is dat kinderen goed leren lezen en meldt hoe ‘slecht’ het gesteld is met het leesonderwijs in Nederland. Hij trapt een paar heilige huisjes omver als hij verklaart waarom.  Vervolgens geeft hij keurig aan wat er moet gebeuren. Zoals altijd weer helder geschreven.  Lezen en daarna doen! Downloaden: elk kind een lezer

 

januari 2011

LEES MIJN BLOG

Volgende maand weer frisse tips, maar deze maand zet ik mezelf eens in het zonnetje.