Met drie andere bloggers was ik namens de Edubloggers aanwezig op de eerste dag van de Onderwijsdagen 2015.  Met een gratis toegang (dankzij Willem Karssenberg), zonder verplichting om te bloggen, krijgen de Edubloggers kans om alle sessies te bezoeken.   Hendrik Drachsler opent de eerste dag plenair met te vertellen dat wat wij vroeger data-analyse noemden, nu Learning Analytics heet.
We hebben steeds meer data tot onze beschikking, dus we kunnen data voor veel meer zaken benutten. Het gaat om welke vragen je aan de data stelt. Drachsler geeft een illustratief en herkenbaar voorbeeld. Google bracht op basis van zoektermen landelijk (en internationaal) in kaart hoe de jaarlijkse griepgolf zich in 2013 verspreidde en leverde zo realtime actuele cijfers en infographics. Daarmee troefden zij landelijke monitorsystemen af die uitsluitend afgaan op griepmeldingen bij artsen en werkgevers.

Algoritmes kunnen menselijk gedrag beter voorspellen. Ten aanzien van onderwijs zou je dan bijvoorbeeld kunnen denken aan vroegtijdige signalering op het gebied van voortijdig schoolverlaten door de juiste vragen aan verzamelde data te stellen.

Ook aan educatieve datasystemen (Moocs, apps, programma’s die gebruikt worden voor verwerking en toetsen) kunnen slimme vragen worden gesteld. We kunnen bijvoorbeeld ‘het leren’ op zich volgen: hoe doen de studenten het, welke toetsen zijn goed gemaakt, welke leerstof blijkt te moeilijk?
Kijk eens naar het voorbeeld hieronder. In groen staat aangegeven wat de student tijdens een cursus moet doen (studielast uitgedrukt in tijd) en in rood is gevisualiseerd hoeveel tijd de student er daadwerkelijk aan heeft besteed.

Hierboven de trend per student. In de cirkels is te zien dat de student voor bepaalde opdrachten meer tijd nodig blijkt te hebben. Daar kunnen allerlei redenen voor zijn die niets te maken hebben met de leerstof op zich. Door het hele cohort te volgen, wordt wel duidelijk wat de knelpunten voor alle studenten blijken te zijn.
Hieronder is bijvoorbeeld zichtbaar dat veel studenten in de laatste fase afhaken.

Zo zou je ook kunnen analyseren welke studenten de theorie hebben geopend, gelezen en welke interacties er zijn aangegaan. Alle data is mooi te visualiseren in grafische prentjes. We laten hier voor het gemak even buiten beschouwing dat studenten deze data ook moedwillig zouden kunnen frustreren (opdracht wel openen, vervolgens de teller laten lopen en zelf lekker gaan gamen).

Aan data kunnen dus tal van vragen worden gesteld op micro- (student/leerling), macro (regio, meerdere opleidingen)- en mesoniveau (instituut) waarbij meerdere doelgroepen zijn betrokken.
In plaats van de interessante presentatie volledig samen te vatten hierbij een link naar de slideshare.

Een laatste aspect waar Drachsler uitgebreid bij heeft stilgestaan is ‘Contraints’, d.w.z. veiligheid, ethiek, privacy en eigenaarschap. Later op de middag kwam internetjurist Arnoud Engelfriet hierop terug met zijn ‘Pijnbank van de privacywet’.

Constraints dus. Er wordt nu al veel data verzameld en vaak zonder dat we dat weten, maar hoe veilig is die data? Wat mag er wel en niet met die data worden gedaan? Hoe lang mag data worden bewaar? Wie hebben er toegang tot de data? Van wie is de data? Wie is eigenaar: de student, het kind of de ouder?
Nederland bevindt zich in de voorhoede van de bescherming van persoonsgegevens zei Drachsler. Wanneer een onderwijsinstelling persoonsgegevens verwerkt, is daarop de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) van toepassing. Vanwege het nieuwe karakter van learning analytics roept dit vragen op: wat betekent de Wbp voor het verzamelen en gebruiken van informatie? Hiervoor is door SURF een handreiking opgesteld die vertaald is naar de praktijk en die de aanwezigen mee konden nemen, maar voor iedereen beschikbaar is via deze Link.

Drachsler was onderhoudend, informatief, grappig en aangenaam om naar te luisteren omdat hij regelmatig in één zin een mengelmoes van Duits, Nederlands en Engels liet horen.

Alle presentaties terugzien? Hier staan de videoregistraties.

Dit bericht is ook gepubliceerd op de website van de Onderwijsdagen 2015.

Rijksoverheid, Kamerbrief over digitale leermiddelen en gebruik persoonsgegevens LINK

Onderzoek naar de gevolgen van het invoeren van een pseudoniem (nummervoorziening) voor de privacy van leerlingen. LINK